به قلم: محمدامین خشخاشی مقدم
اگر به تابلوهای اعلانات دانشکده نگاه کنید، حتماً چندین فرصت شغلی برای دانشجویان می‌بینید و می‌دانید که معتبرترین شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها هم به‌دنبال جذب دانشجو برای جلو بردن محصولات و پروژه‌هایشان هستند. در این مطلب قرار است نگاهی بیندازیم به مسائلی که در محیط کاری بسیار پررنگ‌تر هستند و شاید در دانشگاه نمی‌شود آن‌ها را به درستی درک کرد.
تعاملات انسانی
احتمالاً تا کنون پیش آمده‌است که از هم‌گروهی خود در پروژه یک درس ناراضی باشید. فردی که به هر دلیلی کم‌تر از بقیه کار می‌کند و کارهایش هم کیفیت خوبی نداشته‌است؛ حتا شاید خودتان هم یکی از آن افراد بوده‌اید! ممکن است به‌خاطر کوتاه بودن پروژه سعی کرده باشید وضعیت را تحمل کنید تا صرفاً پروژه تمام بشود، یا شاید صبرتان تمام شده و کدورت‌هایی بین اعضای گروه ایجاد شده باشد. حال فرض کنید که قرار بود آن پروژه یک سال دیگر ادامه داشته باشد و ۴ برابر هم بیش‌تر باید روی آن وقت می‌گذاشتید! قطعاً با رویکرد سابق نمی‌توانستید ادامه دهید.
یکی از مهم‌ترین تجربیات محیط کار، تجربه تعاملات انسانی حرفه‌ای است. در محیط کار شما نمی‌توانید به خاطر مشکلات موجود کارتان را W کنید! باید سعی کنید تا با سایر اعضای گروه تعاملات سازنده داشته باشید، به یک‌دیگر بازخورد بدهید و سعی کنید که به عنوان یک فرد و به عنوان یک گروه پیشرفت کنید.
اعتماد و مسئولیت‌پذیری
تا حالا به این فکر کرده‌اید که اگر کسی تمرین‌های برنامه‌نویسی شما را بررسی نمی‌کرد، تمام قسمت‌های مختلف پروژه شما را امتحان نمی‌کرد و تنها از شما سؤال می‌پرسید که «آیا این کار را کامل و به درستی انجام داده‌اید یا خیر؟»، چه‌قدر رویکرد شما نسبت‌به انجام پروژه تغییر می‌کرد؟ آیا باز هم حاضر بودید که برای کدهایتان کامنت بگذارید یا حتی بعضی از قسمت‌های به‌نظر بیهوده پروژه را انجام بدهید؟
در محیط‌های کاری بالغ، افراد به یک‌دیگر اعتماد دارند و وقتی از شما خواسته می‌شود تا یک قابلیت جدید را پیاده‌سازی بکنید، به‌صورت ضمنی از شما درخواست شده‌است تا این کار را به بهترین شکل ممکن انجام بدهید. شما نسبت‌به برنامه‌ای که تولید می‌کنید مسئول هستید؛ اگر برنامه در شرایطی درست عمل نکند، باعث بشود که عملکرد سایر سیستم‌ها دچار مشکل بشود، مقیاس‌پذیر نباشد و یا هر چیز دیگری، شما مسئولیت آن را بر عهده دارید. این لزوماً به این معنا نیست که شما بازخواست خواهید شد. حتی شاید کسی این مشکلات را تا مدت‌ها نفهمد؛ اما شما مسئولیت آن برنامه را بر عهده دارید و نباید از اعتماد بقیه سوءاستفاده بکنید. در محیط‌های کاری فرایندهایی مثل «code review» یا «تست نوشتن» وجود دارند؛ اما این فرایندها ذاتاً به‌خاطر عدم اعتماد نیست و بلکه به خاطر اشتباهاتی است که هر برنامه‌نویس می‌تواند داشته باشد. حال به این فکر کنید که انجام دادن تمام پروژه‌های درسی دوران کارشناسی قرار است شما را به کدام سمت سوق بدهد؟ راحت نیست که رفتاری که طی ۴ سال داشتید را یک‌باره تغییر بدهید.
تمدید، تقلب و نمودار
مفاهیمی که شاید تنها در محیط دانشگاه و به‌خصوص دانشگاه‌های ایران معنی و مفهوم پیدا می‌کنند. در واقع اینها مفاهیمی هستند که تنها دانشگاه به شما یاد می‌دهد و ای‌کاش که آن‌ها را یاد نگیریم. وجود اینها باعث می‌شود تا از شرایط واقعی دور شده و پیچیدگی‌ها و دشواری‌های محیط واقعی را تجربه نکنیم. در محیط دانشگاه با تمدید موعد تحویل یک تمرین یا پروژه، تقریباً همهٔ افراد خوشحال شده و سود می‌کنند؛ اما در محیط کاری تمدید کردن یک ددلاین یعنی عقب افتادن از رقبا، نارضایتی مشتریان و سایر افراد گروه. تقلب و نمودار نیز در محیط کاری هیچ معنایی نمی‌دهند. مطلب یا فردی وجود ندارد که بتوانیم از روی آن تقلب کنیم. نمرهٔ ما در محیط کاری کیفیت عملکردمان است و ای‌کاش می‌شد با عوض کردن یک عدد، عملکردمان بهبود پیدا کند!
هر محیط کاری لزوماً تمامی ویژگی‌های ذکرشده در بالا را ندارد. در اکثر استارت‌آپ‌های نوپا، اولویت اولیکم رسیدن به یک محصول قابل ارائه به مشتریان است و نه حفظ کیفیت تعاملات انسانی. در اکثر محیط‌های کاری دولتی نیز مشکلات فرهنگی و انسانی بسیار زیادی وجود دارند که باعث می‌شود فرد از ارزش‌های گفته‌شده فاصله بگیرد.
به‌عنوان یک دانشجو، اولین محل کار شما نقش زیادی در تشکیل اخلاق و رفتار حرفه‌ای شما ایفا می‌کند و هرچه بیش‌تر در یک محیط که مملو از مشکلات فرهنگی و ارزش‌های غلط است مشغول به کار بمانید، تغییر تصورات ذهنی شما از یک محیط کار ایده‌آل دشوارتر خواهد شد. بنابراین سعی کنید که اولین محل کار خود را با دقت زیادی انتخاب کنید و تنها به عواملی مانند میزان حقوق، نزدیکی محل کار و داشتن وسایل بازی بسنده نکنید!
